"De kip en het ei", een economische impasse.

   De moeilijkste dilemma's zijn die, waarbij er sprake is van causaliteit. Als de oorzaak niet wordt aangepakt, leidt dit niet tot een beoogd gevolg en uiteraard omgekeerd. Als de banken niet iets ruimhartiger krediet gaan verschaffen aan het MKB, blijft economische groei achter. Omdat de economische groei zeer beperkt is heeft het MKB het extreem moeilijk en blijft kredietverschaffing risicovol voor de banken. Tja, deze “kip en het ei” discussie woedt inmiddels reeds jaren.

   Er zal iets bedacht moeten worden om deze impasse te doorbreken. Een werkbare oplossing zal m.i. uitsluitend kunnen ontstaan door een markt-brede samenwerking tussen politiek, bankensector, pensioenfondsen, verzekeraars en private investeerders.

Reeds eerder is gesteld dat het MKB niet te zwaar moet leunen op financiering uitsluitend door de bancaire sector en dat wat dit punt betreft ook serieus gedacht moet worden aan een rol voor de pensioenfondsen en verzekeraars. Daar is in de basis niets op tegen, behalve wellicht dat de pensioenfondsen momenteel overstelpt worden met voorstellen. Het probleem is deels ook hier de blootstelling aan de typische MKB-financierings risico's.

   De oproep van prof. Lans Bovenberg (fd 13 april 2013) om hypotheken te financieren volgens het 'balansprincipe' alsmede het ontwikkelen van inflatiegerelateerde hypotheekobligaties zou een eerste stap in de goede richting kunnen zijn. Deze financieringswijze zou net zo goed toegepast kunnen worden op bedrijfsfinanciering of bedrijfshypotheken. Het verschil in risico op default voor woninghypotheken hoeft momenteel niet significant te verschillen van het risico op failleren van MKB-ondernemingen.

   Men zou zelfs nog extra veiligheden kunnen inbouwen. Hier kom ik terug op samenwerken met de overheid; verruim en/of verleng onder voorwaarden staatsgarantie regelingen voor het MKB. Meer concreet, schep een kader van eisen en voorwaarden dat specifiek geldt indien de pensioenfondsen of verzekeraars optreden als geldverstrekkers van een MKB-financiering waardoor dit voor hen aantrekkelijk(er) wordt. Ook valt te denken aan het aanstellen van rijkscommissarissen binnen ondernemingen die een aanvraag indienen.

   Eenzelfde rol kan weggelegd zijn voor de financiële elite van ons land; zoals het eerdere voorstel van haar kant om de woningmarkt een positieve impuls te geven. Te denken valt ook hier weer aan financiering volgens het 'balansprincipe', waarbij private investeerders een pool van obligaties inkopen bedoeld als fonds voor MKB-financiering. Of de aankoop van een MBS, wat met een mogelijke prijsstelling van 3-mnd Euribor vermeerderd met een opslag van circa 75 basispunten tot 'relatief goedkoop geld' leidt om weer als kredietverlening aan het MKB in te zetten. Met een daartoe speciaal opgerichte uitvoerende juridische entiteit, die door lage overheadkosten met beperkte marges kan opereren, kan er zelfs sprake zijn van een verlaging van de 'cost of finance' voor het MKB. Dan snijdt het mes direct aan twee kanten.

   Aangezien het niet primair tot het mandaat van de ECB behoort om economische groei te stimuleren, zullen we de oplossing elders moeten zoeken. De LTRO's en OMT vanaf 2011 van de ECB hebben weliswaar geleid tot lagere rentestanden, maar dit rentevoordeel is niet integraal doorgeleid naar de reële economie. Kortom op (korte) termijn valt uit deze hoek geen integrale oplossing te verwachten. De aanname valt te verdedigen dat de verlaging van de basisrente door de ECB naar 0,5% op 2 mei jl. hierin geen verandering zal brengen.

   Wellicht is een werkbare samenwerking te vinden tussen de diverse Nederlandse partijen en de activiteiten van de EIB-groep. De focus van de EIB en het Europees Investeringsfonds (EIF) lag duidelijk op kleine en middelgrote ondernemingen, waarvan er in 2012 circa 200.000 in totaal voor een bedrag van € 13 mrd direct of indirect door hen waren gesteund.

Wie zet de eerste stap?